Niet-tijdig herkende endocriene dysfunctie kan levensbedreigend zijn. Dr. Sara Tolaney (Dana-Farber Cancer Institute, Boston MA) en collega’s hebben een systematisch literatuuroverzicht en meta-analyse uitgevoerd van het optreden van endocriene dysfunctie in studies van immuun-checkpointremmers (ICIs) voor gevorderde solide tumoren. Ze publiceren de meta-analyse online in JAMA Oncology.¹

In de literatuur tot en met 18 juli 2016 vonden de onderzoekers 38 voor het onderwerp relevante studies met tezamen 7551 patiënten, die werden behandeld met PD-1 remmer monotherapie, CTLA-4 remmer monotherapie, PD-L1 remmer monotherapie, of combinatietherapie met PD-1 plus CTLA-4 remmers. Uitkomst van de meta-analyse was incidentie van any grade hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie, hypofysitis, primaire bijnierinsufficiëntie, en insuline-deficiënte diabetes.

Uit de meta-analyse blijkt dat het risico van zowel hypo- als hyperthyreoïdie het hoogst was in de patiënten die combinatietherapie kregen. Vergeleken met patiënten die alleen ipilimumab kregen was in combinatietherapie-patiënten het risico van hypothyreoïdie bijna verviervoudigd (OR 3,81; p<0,001) en het risico van hyperthyreoïdie ruim verviervoudigd (OR 4,27; p0,001). Vergeleken met patiënten op ipilimumab hadden patiënten op PD-1 remmers een hoger risico van hypothyreoïdie (OR 1,89; p=0,03). Het risico van hyperthyreoïdie, maar niet hypothyreoïdie, was significant hoger met PD-1 remmers dan met PD-L1 remmers (OR 5,36; p=0,002). Vergeleken met patiënten op ipilimumab hadden patiënten op PD-1 remmers significant verlaagd risico van hypofysitis (OR 0,29; p<0,001) maar hadden patiënten op combinatietherapie een significant verhoogd risico van hypofysitis (OR 2,2; p=0,001). Voor primaire bijnierinsufficiëntie en insuline-deficiënte diabetes konden geen conclusies getrokken worden wegens te gering aantal gebeurtenissen.

De onderzoekers stellen dat deze analyse de tot op heden meest-precieze data levert over de incidentie van endocriene dysfunctie in patiënten die ICI-regimes krijgen voor gevorderde solide tumoren.

1. Barroso-Sousa R, Barry WT, Garrido-Castro AC et al. Incidence of endocrine dysfunction following the use of different immune checkpoint inhibitor regimens. A systematich review and meta-analysis. JAMA Oncol 2017; epub ahead of print