Preoperatieve radiotherapie verlaagt het risico van lokaal recidief van rectumcarcinoom. Er is echter nog geen consensus over het optimale fractioneringsschema van de radiotherapie en evenmin over het optimale interval tussen radiotherapie en chirurgie. Deze onderwerpen zijn onderzocht in de Zweedse fase 3-studie Stockholm III. Prof. Anna Martling (Karolinska Universiteitsziekenhuis, Stockholm) en collega’s publiceren de studie online in The Lancet Oncology.¹



De studie is uitgevoerd in achttien Zweedse ziekenhuizen. Deelnemers waren patiënten met biopsie-bevestigd resectabel adenocarcinoom van het rectum zonder aanwijzingen voor metastasen en zonder ernstige cardiovasculaire comorbiditeit. Ze werden gerandomiseerd naar drie behandelingen. De 129 patiënten in arm A kregen 5 x 5 Gy radiotherapie met chirurgie binnen een week, de 128 patiënten in arm B kregen 5 x 5 Gy radiotherapie met chirurgie na vier tot acht weken, en de 128 patiënten in arm C kregen 25 x 2 Gy radiotherapie met chirurgie na vier tot acht weken. In de loop van de studie werd het protocol gewijzigd en werden patiënten in sommige ziekenhuizen alleen nog gerandomiseerd naar de twee armen met kortdurende radiotherapie, waarna nog 228 patiënten behandeling A kregen en 227 patiënten behandeling B.

De cumulatieve incidentie van lokaal recidief was acht van 357 patiënten na behandeling A (2,24%), tien van 355 patiënten na behandeling B (2,81%), en zeven van 128 na behandeling C (5,47%), overeenkomend met voor B versus A HR 1,44 (95%-bti 0,41-5,11) en C versus A HR 2,24 (95%-bti 0,71-7,10). In patiënten met lokaal recidief was de mediane tijd tot lokaal recidief 33,4 maanden na behandeling A; 19,3 maanden na behandeling B; en 33,3 maanden na behandeling C. Acute stralingsgeïnduceerde toxiciteit werd gezien in minder dan 1% na behandeling A, 7% na behandeling B, en 5% na behandeling C. Postoperatieve complicaties waren significant minder na behandeling B dan na behandeling A.

De onderzoekers concluderen dat kort-kuur radiotherapie met uitstel van chirurgie tot na vier tot acht weken (arm B) een bruikbaar alternatief is voor conventionele korte-kuur radiotherapie met chirurgie binnen een week (arm A).

1.Erlandsson J, Holm T, Petterson D et al. Optiaml fractionation of preoperative radiotherapy and timing of surgery for rectal cancer (Stockholm III): a multicentre, randomised, non-blinded, phase 3, non-inferiority trial. Lancet Oncol 2017; epub ahead of print