Ivar Følling
De jarige
van 23 augustus is de Noorse arts en biochemicus Ivar Asbjørn Følling (1888-1973), die fenylketonurie ontdekte.Følling werd geboren in het dorp Steinkjer in Centraal-Noorwegen, als jongste in een gezin met vijf kinderen.1,2 Als kind werkte hij ’s zomers op de boerderij van zijn ouders, en ’s winters ging hij naar de plaatselijke school, die slechts één klaslokaal had, en om de andere dag open was. Na de lagere school doorliep hij de middelbare school in Trondheim, en ging vervolgens chemie studeren aan het Noorse Instituut voor Technologie, eveneens in Trondheim. In 1916 studeerde hij af, en werd hij chemicus bij het Instituut voor Fysiologie van de Kristiania Universiteit in Oslo. Naast zijn werk begon hij een studie geneeskunde, en kreeg in 1922 zijn medische graad van Kristiania.
.png){kind=link}
De volgende jaren voerde Følling verscheidene kortdurende onderzoeksprojecten uit, onder meer in Denemarken, Engeland, de Verenigde Staten, en Oostenrijk. Hij promoveerde in 1929. In 1932 werd hij benoemd tot hoogleraar stofwisselingsonderzoek aan de Universiteit en het Rikshospitalet in Oslo. Daar werd hij in januari 1934 geconsulteerd door een jonge moeder, Borgny Egeland. Haar dochter Liv (6 jaar oud) en haar zoon Dag (3), die gezond geboren waren, vertoonden tekenen van mentale retardatie. Liv kon slechts een paar woorden spreken, en Dag had moeite met zelfstandig eten, drinken, lopen en praten. De moeder meldde dat de urine van de kinderen een groene kleur en een sterke en ongewone geur had. Følling analyseerde de urine, en ontdekte de aanwezigheid van 3-fenylpyruvaat. Hij toonde aan dat fenylketonurie (‘Følling’s disease’) wordt veroorzaakt door een stofwisselingsstoornis die de afbraak van fenylalanine onmogelijk maakt. Følling publiceerde zijn bevindingen in het Noors en en in Duits.3,4
In 1935 werd Følling benoemd tot hoogleraar fysiologie, en in 1953 tot hoogleraar biochemie en chef-arts van het Rikshospitalet. Hij leverde belangrijke bijdragen aan de ontwikkeling van de PKU-test, en aan het onderzoek naar een eiwitarm voedingspatroon waarmee PKU-patiënten normaal kunnen functioneren.
Følling heeft nooit de Nobelprijs gekregen. Volgens de schrijver van zijn biografie op whonamedit.com was hij de belangrijkste medische wetenschapper zonder Nobelprijs.2 In 1958 werd hij wel Ridder in de Orde van St. Olav. Hij kreeg de Jahreprisen (1960), genoemd naar de Noorse walvisvaarder en filantroop Anders Jahre. Hij was ook de eerste ontvanger van de Joseph P. Kennedy International Award in Mental Retardation (1962), ingesteld door president John F. Kennedy ter herinnering aan diens in de Tweede Wereldoorlog omgekomen broer, en een van zijn zusters die het grootste deel van haar leven geïnstitutionaliseerd was wegens mentale retardatie. In een park in Steinkjer staat een bronzen büste van Følling, gemaakt door kunstenares Annasiv Døhlen. De vertaling van de inscriptie luidt: ‘Opgericht ter nagedachtenis aan zijn baanbrekend medisch onderzoek.’
1.http://www.pkutest.com/2012/07/12/dr-ivar-asbjorn-folling-discovered-pku-disorder/
2.http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/2400.html
3.Følling IA.Utskillelelse av fenylpyrodruesyre i urinen som stoffskifteanomali i forbindelse med imbecillitet. Nord Med Tidskr 1934;8: 1054-1059
4.Følling IA. Über Ausscheidung von Phenylbretztraubensäure in den Harn als Stoffwechselanomali in Verbindung mit Imbezilität. Hoppe-Seylers Zeitschrift für physiologische Chemie 1934;227: 169-176
Morgen: ‘Under this highly pluralistic system, the school was running smoothly, and the results turned out to be excellent’