Allvar Gullstrand
De jarige
van 5 juni is de Zweedse oogarts Allvar Gullstrand (1862-1930), die in 1911 de Nobelprijs kreeg for his work on the dioptrics of the eye.Gullstrand werd geboren in Landskrona in het zuidwesten van Zweden (halverwege tussen Malmö en Helsingborg), als zoon van het hoofd van de gemeentelijke gezondheidsdienst Pehr Alfred Gullstrand.1 Allvar Gullstrand studeerde geneeskunde aan de universiteit van Uppsala (1880-1885), studeerde een jaar in Wenen, en zette zijn studie voort in Stockholm waar hij in 1888 afstudeerde en in 1890 promoveerde. In 1891 werd hij docent oftalmologie in Stockholm, en in 1894 hoogleraar oftalmologie in Uppsala.
Gulstrand was een pionier op het gebied van de geometrische en fysiologische optica. Hij legde de wetenschappelijke basis voor zijn werk in zijn proefschrift Bidrag till astigmatismens teori (1890). In de volgende jaren bouwde hij zijn theorie uit, en publiceerde hij Allgemeine Theorie der monochromatischen Aberrationen und ihre nächsten Ergebnisse für die Ophthalmologie (1900), waarvoor hij prijzen kreeg van de Swedish Royal Academy of Sciences en de Swedish Medical Association. In 1906 en 1908 publiceerde hij Die reelle optische Abbildung en Die optische Abbildung in heterogenen Medien und die Dioptrik der Kristallinse des Menschen. De drie publicaties tezamen vormen de basis voor de moderne optische wetenschap. Gullstrand ontwierp de spleetlamp voor oogonderzoek.2 Hij beschreef gedetailleerd de structuur van de cornea, hij verbeterde de oftalmoscoop, en hij ontwierp corrigerende lenzen voor patiënten na een staaroperatie.
Nadat Gullstrand de Nobelprijs had gekregen werd hij lid (1911-1929) en voorzitter (1922-1929) van de commissie van de Swedish Academy of Sciences die jaarlijks de Nobel-laureaat voor de Natuurkunde kiest. In die positie blokkeerde hij het toekennen van de Nobelprijs aan Albert Einstein voor diens relativiteitstheorie, die in Gullstrand’s ogen niet bijzonder belangrijk was.3 Einstein kreeg de prijs in 1921 wel voor zijn ontdekking van het foto-electrisch effect.
Gullstrand ging in 1927 met emeritaat. Hij overleed op 28 juli 1930 in Stockholm (volgens sommige bronnen Uppsala) aan de gevolgen van een hersenbloeding (volgens sommige bronnen een beroerte).
Referentie
1.http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1911/gullstrand-bio.html
2.Timoney PJ, Breathnach CS. Alvar Gullstrand and the slit lamp 1911. Irish J Med Sci 2013;182:301-305
3.Ravin JG. Gullstrand, Einstein and the Nobel Prize. Arch Ophthalmol 1999;117:670-672
Morgen: ‘I cannot claim to have been a highly intellectual child. I liked to make gun powder using materials purchased from the local drug store, or taken from my older brother’s chemistry set.’