Evolutionair geneeskundig onderzoek kan inzicht verschaffen in fysiologie en pathofysiologie van de mens, inclusief tumorbiologie. Dit schrijven dr. Lisa Abegglen (University of Utah, Salt Lake City) en collega’s in een publicatie die online is in JAMA.¹ In de publicatie presenteren ze uitkomsten van een studie van mechanismen van kankerresistentie in olifanten, en vergelijken ze cellulaire respons op DNA-schade onder olifanten (Afrikaanse en Aziatische, n=8), cancer-prone patiënten met Li-Fraumeni syndroom (LFS; n=10), en voor leeftijd gematchte gezonde menselijke controles (n=11). Ze voerden ook een literatuuronderzoek uit van necropsie-gegevens van 36 zoogdiersoorten uit dierentuinen.

Uit de literatuurstudie bleek dat de kankermortaliteit in zoogdieren niet toenam met lichaamsomvang of maximale levensduur. Zo bedraagt de kankermortaliteit in de Kaapse rotsklipdas 1%, in de Afrikaanse wilde hond 8%, en in de leeuw 2%. Ondanks hun forse omvang en lange levensduur zijn olifanten relatief kankerresistent, met een geschatte kankermortaliteit van 4,81%. De kankermortaliteit van de mens loopt uiteen van 11% tot 25%.

Mensen hebben per cel één kopie (twee allelen) van TP53; Afrikaanse olifanten hebben tenminste twintig kopieën (veertig allelen), waaronder negentien retrogenen (38 allelen) met aanwijzingen voor transcriptionele activiteit bepaald met reverse transcription polymerase chain reaction. In respons op DNA-schade door ioniserende straling ondergingen lymfocyten van olifanten meer (p<0,001) p53-gemedieerde apoptose (14,64%) dan LFS-patiënten (2,71%) of gezonde menselijke controles (7,17%). Het verschil was ook evident voor DNA-schade door blootstelling van lymfocyten aan doxorubicine: apoptose in cellen van olifanten 24,7% versus gezonde menselijke controles 8,10% (p<0,001).

De onderzoekers concluderen dat vergeleken met andere zoogdiersoorten olifanten een lager-dan-verwachte kankermortaliteit hebben, mogelijk gerelateerd aan een hoger aantal kopieën van TP53. Vergeleken met menselijke cellen vertoonden cellen van olifanten sterkere apoptoserespons. Deze resultaten zouden een evolutioniare basis kunnen vormen voor begrip van mechanismen die een rol kunnen spelen bij kankersuppressie.

Een interessante vraag is waarom mensen in de loop van de evolutie niet meer dan één kopie van TP53 per cel hebben verzameld. MedPage Today-analist dr. Perry Wilson noemt twee mogelijke redenen: tot (op evolutionaire schaal) voor kort leefden mensen niet lang genoeg om op enige schaal kanker te ontwikkelen, en mensen planten zich niet tot op hoge leeftijd voort, zodat het ontlopen van kanker geen evolutionair voordeel met zich meebrengt.

1.Abegglen LM, Caulin AF, Chan A et al. Potential mechanisms for cancer resistance in elephants and comparative cellular response to DNA damage in humans. JAMA 2015; epub ahead of print