De Scandinavian Prostate Cancer Group Study 4 (SPCG-4) is een gerandomiseerd onderzoek naar radicale prostatectomie versus watchful waiting bij mannen met vroege prostaatkanker. De studie, opgezet in de tijd voordat PSA-testen gebruikelijk waren, liet na een follow-up van 15 jaar een overlevingsvoordeel zien in de prostatectomie-arm.¹ In de Prostate Cancer Intervention versus Observation Trial (PIVOT), die is begonnen nadat PSA-testen in zwang waren gekomen, werd na 12 jaar follow-up geen significant effect van prostatectomie op prostaatkanker-specifieke of totale overleving gezien.² PSA-screening leidt tot aanzienlijke veranderingen op het gebied van klinisch onderzoek naar interventie bij prostaatkanker. ‘Er is een lange follow-up periode in PIVOT vereist om het effect van chirurgie versus observatie te kunnen bepalen’, schrijven Anna Bill-Axelson (Academisch Ziekenhuis Uppsala, Zweden) en haar coauteurs in The New England Journal of Medicine.³ ‘In de tussentijd kan SPCG-4 inzicht bieden in de effectiviteit van radicale prostatectomie en in het verloop van prostaatkanker.’

In de publicatie beschrijven de Zweedse onderzoekers 18-jaars follow-up data van SPCG-4. Tussen 1989 en 1999 werden 695 mannen met vroege prostaatkanker gerandomiseerd naar chirurgie (n=347) of observatie (n=348). Gedurende een mediane follow-up van 23,2 jaar overleden 200 mannen in de chirurgie-arm en 247 mannen in de observatie-arm. Aan prostaatkanker overleden 63 mannen in de chirurgie-arm en 99 mannen in de observatie-arm (RR 0,56; p<0,001). De NNT om één sterfgeval te voorkomen was acht. Er overleed één patiënt aan de gevolgen van chirurgie. Wat betreft de prostaatkankersterfte hadden vooral de mannen jonger dan 65 jaar baat bij de chirurgie (RR 0,45; p=0,002), evenals de mannen met intermediate-risk prostaatkanker (RR 0,38; p<0,001).

In de chirurgie-arm kregen minder mannen androgeendeprivatietherapie: 42,5% versus 67,4%. Het verschil in het gebruik van palliatieve behandeling tussen de twee armen nam toe met de tijd. Na 18 jaar follow-up was bij ongeveer 40% in de chirurgie-arm en 60% in de observatie-arm ziekteprogressie waargenomen. Bij de oudere mannen was het risico van metastasen op afstand in de chirurgie-arm lager dan in de observatie-arm (RR 0,68; p=0,04).

Referenties
1. Bill-Axelson A, Holmberg L. Ruutu M et al. Radical prostatectomy versus watchful waiting in early prostate cancer. N Engl J Med 2011;364:1708-1717
2. Wilt TJ, Brawer MK, Jones KM et al. Radical prostatectomy versus observation for localised prostate cancer. N Engl J Med 2012;367:203-213
3. Bill-Axelson A, Holmberg L, Garmo H et al. Radical prostatectomy or watchful waiting in early prostate cancer. N Engl J Med 2014;370:932-942