²²³Radiumdichloride is werkzaam in gebieden met toegenomen botmetabolisme en vertoont biologische werkzaamheid bij gevorderde-borstkankerpatiënten met bone-dominant disease. Zo luidt de conclusie uit een fase IIa-studie waarvan de resultaten morgen online gepubliceerd worden in Breast Cancer Research and Treatment.¹ Prof. Robert Coleman (Sheffield Cancer Research Centre) en collega’s voerden de studie uit bij 23 patiënten met progressieve ziekte, die progressie vertoonden op endocriene therapie. De patiënten kregen vier cycli van iedere vier weken intraveneus 50 kBq radium-223 per kg lichaamsgewicht.

Radium staat in het periodiek systeem van elementen in dezelfde kolom als calcium; de beide elementen hebben sommige chemische eigenschappen gemeen. Radium vestigt zich daarom in het bot op plaatsen waar gewoonlijk calcium wordt ingebouwd. Het isotoop radium-223 is een emitter van alfadeeltjes, hoogenergetische heliumkernen met een relatief grote massa, die echter slechts over korte afstand worden uitgezonden (minder dan 100 μm; overeenkomend met de diameter van minder dan tien cellen). De door radium-223 uitgezonden alfadeeltjes induceren dubbelstrengs DNA-breuken in de tumorcellen. De cellen van het beenmerg worden veel minder bereikt door de alfastraling uit de botvormende cellen, zodat vrijwel geen myelosuppressie optreedt. Ook op ander gezond weefsel is er slechts een minimaal effect.²

Het primaire eindpunt in de studie van Coleman en collega’s was verandering in markers van de botstofwisseling (NTX-1 in de urine en ALP in het bloed). De onderzoekers zagen een consistente afname van deze markers tijdens de behandeling. Bij 20 van de 23 patiënten kon met FDG PET/CT de stofwisselingsactiviteit van de osteoblastische botmetastasen worden bepaald. Bij 50 van de 155 hypermetabolische lesies werd reeds na twee injecties tenminste 25% verlaging van de stofwisselingsactiviteit gezien; de verlaging hield aan tot vijf weken na de laatste injectie. Met de BPI short-form questionnaire werd ook een consistente afname van de pijn gezien, hoewel deze afname statistisch niet significant was. De behandeling werd goed verdragen.

• 1.Coleman R, Aksnes A-K, Naume B et al. A phase Iia, nonrandomized study of radium-223 dichloride in advanced breast cancer patients with bone-dominant disease. Breast Cancer Res Treat 2014;epub ahead of print
• 2.Blom J. Radium-223 voor de behandeling van CRPC met botmetastasen. Van Zuiden Communications BV, Update Oncologie 2014;1:1