De jarige van 2 juli is de Amerikaanse arts Richard Axel (1946), die in 2004 samen met Linda Buck de Nobelprijs kreeg ‘voor hun ontdekkingen van geurreceptoren en de organisatie van het olfactorisch systeem.’

Axel werd geboren in New York, als oudste kind van immigranten die uit Polen gevlucht waren voor de Duitse invasie. De familie had het niet breed, en vanaf de leeftijd van elf jaar werd Richard na schooltijd aan het werk gezet, als boodschappenjongen voor een tandarts, als legger van vloerbedekkingen, en jongste bediende in een broodjeszaak. In zijn biografie op Nobelprize.org beklaagt hij zich daar overigens niet over; hij had een gelukkige jeugd. Hij beschrijft treffend hoe hij als leerling van Stuyvestant High School in het basketballteam speelde, tegen teams van andere scholen. In de wedstrijd tegen Power Memorial High School was zijn directe tegenstander een reus van zeven voet twee inch (ongeveer 2,18 meter) die bij hun eerste contact zijn handen voor Axels ogen hield, en vroeg: 'What are you going to do, Einstein?’ I did rather little. He scored 54 points and I scored two. He was Karim Abdul Jabbar who went on to be among the great basketball legends and I became a neurobiologist.

Ook Axel’s beschrijving van zijn studie geneeskunde aan Johns Hopkins University School of Medicine is hilarisch: My clinical incompetence was immediately recognized by the faculty and deans. I could rarely, if ever, hear a heart murmur, never saw the retina, my glasses fell into an abdominal incision and finally, I sewed a surgeon's finger to a patient upon suturing an incision.’ Axel kreeg zijn MD als hij beloofde nooit levende patiënten te zullen behandelen, zo schrijft hij. ‘I returned to Columbia as an intern in Pathology where I kept this promise by performing autopsies. After a year in Pathology, I was asked by Don King, the Chairman of Pathology, never to practice on dead patients.'

Zo iemand moet natuurlijk moleculair bioloog worden, en dat deed Axel met veel succes. Hij deed bij Columbia University onderzoek naar de rol van RNA bij de vertaling van de genetische code, en bij de NIH en het Institute of Cancer Reseach naar de structuur van chromatine en naar toepassingen van recombinant DNA. In 1982 begon hij met onderzoek op het grensvlak van moleculaire biologie en neurologie. Dit onderzoek leidde tot de identificatie van de genen voor de serotoninereceptor. Vanaf het begin van de jaren negentig wijdde Axel zich aan onderzoek naar de moleculaire biologie van het olfactorisch systeem. Samen met Linda Buck toonde hij aan dat een groot aantal genen betrokken zijn bij de geurherkenning. In het genoom van de rat hebben de onderzoekers meer dan duizend geurreceptorgenen geïdentificeerd.


1. Buck L, Axel R. A novel multigene family may encode odorant receptors: a molecular basis for odor recognition. Cell 1991;65:175-187

Morgen: De eerste Amerikaanse kosmonaut