Er is geen duidelijkheid over de associatie van PSA-snelheid (PSAV) met het risico van klinische progressie in mannen die actieve surveillance ondergaan voor laag-risico prostaatcarcinoom. Een retrospectieve studie onder patiënten van de Veterans Health Administration heeft deze assocatie geïnventariseerd, en onderzocht of de associatie verschilt tussen African American en non-Hispanic White mannen. Dr. Kellogg Parsons (University of California, San Diego) en collega’s publiceren de studie in JAMA Network Open.¹

De studie includeerde patiënten met een diagnose gelokaliseerd prostaatcarcinoom tussen begin 2001 en eind 2015, die actieve surveillance ondergingen. De mannen werden gevolgd tot eind maart 2020. Laag-risico prostaatcarcinoom werd gedefinieerd als grade group (GG) 1 klinisch tumorstadium 2A of lager, PSA 10 ng/dl of lager, actieve surveillance, en geen definitieve behandeling binnen het eerste jaar na de diagnose, met tenminste één extra stadiëringbiopsie na de diagnostische biopsie. Het primaire eindpunt van de studie was progressie naar GG2 of hoger, gedetecteerd na herhaalde biopsie of prostatectomie.

Het cohort bestond uit 5296 mannen (74,0% blank en 26,0% zwart). Vergeleken met de zwarte patiënten waren de blanke patiënten ouder (gemiddeld 65,7 versus 62,8 jaar; p<0,001), hadden bij presentatie een hoger cT-stadium, een hogere Charlson Comorbidity Index score, een hoger mediaan inkomen, en een hoger opleidingsniveau. Progressie tot GG2 of hoger werd gezien in 38,9% en progressie naar GG3 of hoger in 13,7%. Vierenvijftig patiënten (1%) ontwikkelden metastasen. In multivariabele analyse was PSAV significant geassocieerd met progressie naar GG2 (HR 1,32; 95%-bti 1,26-1,39), progressie naar GG3 (1,51; 1,41-1,62), en metastasen (1,38; 1,10-1,74). De figuur laat zien dat optimale PSAV-drempelwaarde die geassocieerd waren met progressie lager was voor zwarte patiënten (0,44 ng/ml per jaar) dan voor blanke patiënten (1,18 ng/ml per jaar). De optimale PSAV die geassocieerd was met cumulatieve incidentie van metastasen onder alle patiënten was 1,77 ng/ml per jaar.

De onderzoekers concluderen dat PSAV significant geassocieerd is met progressie onder patiënten die actieve surveillance ondergaan voor laag-risico prostaatcarcinoom, maar bij lagere waarden voor zwarte patiënten dan voor blanke patiënten. Seriële PSA-bepalingen kunnen wellicht dienen als substituut voor prostaatbiopsiën, en zwarte patiënten hebben wellicht baat bij verhoogde frequentie van PSA-bepalingen.

1.Nelson TJ, DesLoges JJ, Deka R et al. Association of prostate-specific antigen velocity with clinical progression among African American and non-Hispanic white men treated for low-risk prostate cancer with active surveillance. JAMA Network Open 2021;4:e219452

Summary: A retrospective study among Veterans Health Administration patients undergoing active surveillance for low-risk prostate cancer found that PSA velocity is significantly associated with grade progression, but at lower values for African American patients compared with non-Hispanic White patients.