Paraneoplastische neurologische syndromen zijn neurologische aandoeningen die voorkomen in de context van een onderliggende tumor. Deze aandoeningen zijn geassocieerd met door de maligniteit geïnduceerde immuunrespons, waaronder neuronale autoantilichamen. Sommige van deze autoantilichamen kunnen tot neuropsychologische symptomen leiden. Een studie van Charité-Universitätsmedizin Berlin heeft de associatie tussen neuronale autoantilichamen en cognitieve stoornis onderzocht in patiënten met longcarcinoom. Prof. Carsten Finke en collega’s publiceren de studie in JAMA Oncology.¹

De cross-sectionele studie includeerde 167 achtereenvolgende patiënten: 127 patiënten met NSCLC en 40 met SCLC. De mediane leeftijd van de patiënten was 66,0 jaar (IQR 59,0-72,0). Hersenen-gerichte autoantilichamen werd gedetecteerd in 61 van 167 patiënten (36,5%), onder wie 33 met bekende autoantilichamen en 28 met autoantilichamen tegen onbekende antigenen die werden gedetecteerd tijdens de immuunhistochemische analyse. Neuropsychologische testen konden worden uitgevoerd in een subgroep van 97 patiënten. Cognitieve stoornis werd vastgesteld in 65 van 97 patiënten (67,0%). Onder de SCLC-patiënten was het voorkomen van cognitieve stoornis elf maal hoger in de groep met autoantlichamen dan in de groep zonder autoantilichamen (OR 11,0; 95%-bti 1,2-103,6) onafhankelijk van leeftijd, geslacht, of neurologisch defect. Onder de NSCLC-patiënten was in de groep met autoantilichamen gericht op de N-methyl-D-aspartaatreceptor de incidentie van verbaal-geheugendefecten significant verhoogd (OR 182,8; 95%-bti 3,1-852,4).

De onderzoekers concluderen dat in deze studie in meer dan eenderde van de patiënten met longcarcinoom neuronale autoantilichamen werden gedetecteerd die geassocieerd waren met cognitieve stoornis. Deze autoantilichamen vormen wellicht een potentieel behandelbaar mechanisme van immuun-gemedieerde cognitieve stoornis in patiënen met longcarcinoom.

1.Bartels F, Wandrey M-M, Aigner A et al. Association between neuronal autoantibodies and cognitive impairment in patients with lung cancer. JAMA Oncol 2021.2049

Summary: A cross-sectional study among 167 consecutive patients with lung cancer found neuronal autoantibodies in 37% of patients; 45% of patients with SCLC and 34% of patients with NSCLC were autoantibody positive. Patients with neuronal autoantibodies had increased odds of cognitive impairment compared with autoantibody negative patients. Seventeen percent of patients had autoantibodies against currently unknown neuronal antigens, which were also associated with higher odds of cognitive impairment. Autoantibodies might represent a potentially treatable mechanism of immune-mediated cognitive impairment among patients with lung cancer.