Er is geen consensus over de waarde van PSA-screening voor prostaatcarcinoom, omdat het niet duidelijk is in hoeverre potentiële winst qua mortaliteit of kwaliteit van leven opweegt tegen schade door overdetectie en overbehandeling. De gerandomiseerde CAP-studie (‘Cluster Randomized Trial of PSA testing for Prostate Cancer’) onderzocht de impact van eenmalige PSA-screening op de tien-jaars prostaatcarcinoom-specifieke mortaliteit. Prof. Richard Martin (University of Bristol UK) en collega’s publiceren de studie in JAMA.¹


CAP werd uitgevoerd in 573 primary care praktijken in het Verenigd Koninkrijk die werden gerandomiseerd naar eenmalige PSA-screening versus standaard praktijk zonder screening. De analyse includeerde 415.357 mannen in de leeftijd van vijftig tot zeventig jaar. Tussen begin 2001 en eind 2009 werden 189.386 van deze mannen uitgenodigd voor een eenmalige PSA-screening, terwijl 219.439 mannen de controlegroep vormden. In de interventiegroep werden 67.313 mannen (36%) gescreend. Van de 64.436 mannen met een valide PSA-testuitslag hadden 6857 (11%) een PSA-niveau tussen 3 en 20 ng/ml, van wie 5850 (85%) prostaatbiopsie ondergingen.

Tijdens mediaan tien jaar follow-up overleden 549 mannen in de interventiegroep (0,30 per 1000 persoonsjaren) en 647 in de controlegroep (0,31 per 1000 persoonsjaren) aan prostaatcarcinoom (rate ratio 0,96; p=0,50). Het percentage deelnemers met een diagnose prostaatcarcinoom was wel significant hoger in de interventiegroep (n=8054; 4,3%) dan in de controlegroep (n=7853; 3,6%; RR 1,19; p<0,001). In de interventiegroep vergeleken met de controlegroep werd ook meer frequent prostaatcarcinoom van Gleason 6 of lager gediagnostiseerd (1,7% versus 1,1%; p<0,001). De all-cause mortaliteit bedroeg 25.459 in de interventiegroep versus 28.306 in de controlegroep (RR 0,99; p=0,49).

De onderzoekers concluderen dat eenmalige PSA-screening resulteerde in meer frequente diagnose van laag-risico prostaatcarcinoom maar niet in verlaging van de all-cause of prostaatcarcinoom-specifieke mortaliteit na tien jaar follow-up.

1.Martin RM, Donovan JL, Turner EL et al. Effect of a low-intensity PSA-based screening intervention on prostate cancer mortality. The CAP randomized clinical trial. JAMA 2018;319:883-895