De verwachting die een patiënt heeft van de ernst van bijwerkingen van een behandeling is wellicht een modificeerbare determinant van de in werkelijkheid ervaren bijwerkingen, en van de kwaliteit van leven en van de adherentie aan de behandeling. Prof. Yvonne Nestoriuc (Universiteit van Hamburg-Eppendorf) en collega’s hebben een studie uitgevoerd van de impact van patiëntverwachtingen van de bijwerkingen van endocriene behandeling voor mammacarcinoom. De uitkomsten van de studie zijn online gepubliceerd in Annals of Oncology.¹



De onderzoekers voerden een twee jaar durende prospectieve studie uit. Deelneemsters waren 111 patiënten die geopereerd waren voor primair HR-positief mammacarcinoom, en die op het punt stonden te beginnen met adjuvante endocriene therapie. In de eerste week na de chirurgie beantwoordden de deelneemsters vragenlijsten over hun verwachtingen ten aanzien van de ernst van de bijwerkingen. Na drie en 24 maanden endocriene behandeling gaven de patiënten informatie over de ervaren bijwerkingen, kwaliteit van leven, en adherentie.

Direct na de chirurgie gaven negen patiënten (8%) aan geen bijwerkingen te verwachten, zeventig patiënten (63%) verwachtten milde bijwerkingen en tweeëndertig (29%) verwachtten matige tot ernstige bijwerkingen. Van de 111 patiënten waren na drie maanden 107 en na 24 maanden 88 beschikbaar voor de assessments. Na twee jaar rapporteerden veel van de patiënten bijwerkingen, waaronder arthralgie (71,3%), gewichtstoename (53,4%), opvliegers (46,5%) en symptomen die niet direct aan de medicatie konden worden toegeschreven waaronder ademhalingsproblemen (28,1%) en duizeligheid (25,6%). In voor relevante medische en psychologische variabelen gecontroleerde modellen waren de bij aanvang aangegeven verwachtingen voorspellend voor de ervaren bijwerkingen en de kwaliteit van leven. Het relatief risico van bijwerkingen na twee jaar endocriene behandeling was significant hoger in patiënten met hoge negatieve verwachtingen bij aanvang dan in patiënten met lage negatieve verwachtingen (RR 1,883; 95%-bti 1,032-3,256). Verwachtingen bij aanvang waren geassocieerd met 24-maands adherentie (p=0,006).

De onderzoekers concluderen dat verwachtingen van bijwerkingen geassocieerd waren met de ervaren bijwerkingen en op de adherentie. Of deze associaties causaal zijn dient in gecontroleerde studies te worden onderzocht.

1.Nestoriuc Y, van Blanckenburg P, Schuricht F et al. Is it best to expect the worst? Influence of patients’ side-effect expectations on endocrine treatment outcome in a 2-year prospective clinical cohort study. Ann Oncol 2016; epub ahead of print