Leptomeningeale ziekte (LMD) is een complicatie van maligniteiten die frequent ondergediagnostiseerd wordt vanwege de lage sensitiviteit van cytologische testen van cerebrospinale vloeistof (CSF), de huidige benchmark diagnostische methode. Het is denkbaar dat verbetering van de diagnostische sensitiviteit kan leiden tot betere behandelbeslissingen. Een studie in twee academische centra in de Verenigde Staten heeft celvrij-DNA (cfDNA) in CSF als marker van LMD geëvalueerd. Dr. Priscilla Brastianos (Massachusetts General Hospital, Boston) en collega’s publiceren de studie in JAMA Network Open.¹

De studie includeerde 23 vrouwen en 7 mannen; mediane leeftijd 51 jaar (range 28-81); met metastatische solide maligniteiten en vermoede of bevestigde LMD. Tweeëntwintig patiënten hadden cytologisch bevestigde LMD zonder parenchymale tumoren aanliggend aan het CSF, en acht patiënten hadden parenchymale hersenmetastasen zonder aanwijzingen voor LMD. De patiënten stonden CSF-monsters af waarin cfDNA- en cytologische analyses werden uitgevoerd.

Onder de 48 follow-up CSF-monsters van patiënten met bekende LMD zonder parenchymale tumoren aanliggend aan het CSF waren cfDNA-bevindingen accurraat in het vaststellen van LMD in 45 monsters (94%; 95%-bti 83-99) terwijl cytologische analyse accuraat was in 36 monsters (75%; 60-86), een significant verschil (p=0,02). Onder 43 LMD-positieve monsters was CSF-cfDNA analyse sensitief voor LMD in 40 monsters (93%; 95%-bti 81-99) terwijl cytologische analyse LMD-sensitief was in 31 monsters (72%; 56-85), eveneens een significant verschil (p=0,02). Onder de drie patiënten met parenchymale hersenmetastasen aanliggend aan het CSF maar zonder verdenking van LMD, waren cytologisch testen negatief voor LMD in alle drie de patiënten, en waren cfDNA-testen positief voor LMD in alle drie de patiënten.

De onderzoekers concluderen dat cfDNA-analyse vergeleken met cytologische analyse van CSF resulteerde in verbeterde sensitiviteit en accuratesse voor de detectie van LMD, met uitzondering van parenchymale tumoren aanliggend aan het CSF.

1.White MD, Klein RH, Shaw B et al. Detection of leptomeningeal disease using cell-free DNA from cerebrospinal fluid. JAMA Network Open 2021;4:e2120040

Summary: A study at two tertiary medical centers in the US evaluated CSF cell-free DNA for the diagnosis of LMD. The study found improved sensitivity and accuracy of cfDNA CSF testing vs cytologic assessment for diagnosing LMD with the exception of parenchymal tumors abutting CSF, suggesting improved ability to diagnose LMD.