In gerandomiseerd gecontroleerde studies is gezien dat screening geassocieerd is met verlaging van de mortaliteit van mammacarcinoom. In recente observationele studies is dit effect niet of slechts in geringe mate gezien. Een mogelijke verklaring voor deze contradictie is gebruik van geaggregeerde data in observationele studies. Dr. Anna-Belle Beau (Universiteit van Kopenhagen) en collega’s hebben het lange-termijn effect van screening geanalyseerd op basis van gegevens op individueel niveau. Ze publiceren hun analyse online in het Journal of Clinical Oncology.¹

De analyse is gebaseerd op gegevens in nationale registraties in Denemarken. De onderzoekers vergeleken de waargenomen mammacarcinoom-mortaliteit in vrouwen die werden uitgenodigd voor screening met de verwachte mortaliteit bij achterwege blijven van screening. Ze gebruikten drie modellen: het ‘naïeve model’ dat alle mammacarcinoom-sterfgevallen includeerde, het ‘follow-up model’ dat alleen mammacarcinoom-mortaliteit telde in vrouwen met een diagnose na hun eerste uitnodiging voor screening, en het ‘evaluatiemodel’ dat tijdens de screeningjaren overeenkwam met het follow-up model, maar daarna alleen mammacarcinoom-mortaliteit telde in vrouwen met een diagnose tijdens de screeningsperiode.

De analyse includeerde 18.781.292 persoonsjaren follow-up, waarvan 976.743 betrekking hadden op vrouwen die uitgenodigd waren voor screening. Het naïeve model kwam uit op 10% verlaging van mammacarcinoom-mortaliteit na uitnodiging voor screening, en het follow-up model op 11% verlaging. Veel vrouwen overleden echter aan mammacarcinoom dat pas werd gediagnostiseerd nadat ze niet meer in aanmerking kwamen voor screening. Na correctie voor deze verdunning kwam het evaluatiemodel op een 20% (95%-bti 10% tot 29%) verlaging van mammacarcinoom-mortaliteit na uitnodiging voor screening. Deze figuur vat de analyses samen.

De onderzoekers concluderen dat screening een duidelijke lange-termijn gunstige impact had, met een verlaging van de mammacarcinoom-geassocieerde mortaliteit met 20%. Dit effect was beperkt tot vrouwen die profijt konden hebben van de screening.

1.Beau A-B, Andersen PK, Vejborg I, Lynge E. Limitations in the effect of screening on breast cancer mortality. J Clin Oncol 2018; epub ahead of print

Summary: An analysis in Denmark showed that screening had a clear long-term beneficial effect with a 20% reduction in breast cancer-associated mortality in the invited population. This effect was restricted to breast cancer deaths in women who could potentially benefit from screening (it was by nature not seen in women with a diagnosis after they were no longer eligible for screening).