In epidemiologische studies is gezien dat obesitas een ongunstige impact heeft op overall survival en ziektespecifieke overleving van patiënten met mammacarcinoom. Preklinische studies hebben laten zien dat negatieve energiebalans de progressie van de maligniteit remt. Het is echter niet duidelijk of dit effect ook in patiënten optreedt. Een gerandomiseerde studie van de University of Alabama (Birmingham) heeft de impact van prechirurgie gewichtsverlies op tumorkenmerken in patiënten met mammacarcinoom onderzocht. Prof. Wendy Demark-Wahnefried en collega’s publiceren de studie online in het International Journal of Cancer.¹



De studie includeerde 32 patiënten met stadium 0 tot en met II mammacarcinoom en overgewicht of obesitas. De patiënten werden voor de chirurgie gerandomiseerd naar een attention control (AC)-arm die basale voedingsvoorlichting en progressieve weerstandstraining kreeg, en een gewichtsverliesinterventie (WLI)-arm die dezelfde voorlichting kreeg plus voorlichting over beperking van de energie-inname en aerobe inspanning kreeg. Voorafgaand aan de randomisatie en ongeveer dertig dagen later, maar nog voor de chirurgie, inventariseerden de onderzoekers antropometrische gegevens en cytokinegehalten en stofwisselingsfactoren in bloedmonsters. In biopten en chirurgische specimens werden tumormarkers en genexpressiedata geanalyseerd.

De interventie resulteerde in significante (alle p<0,05) WLI versus AC verschillen in veranderingen in lichaamsgewicht (gemiddeld -3,62 versus -0,52 kg), percentage lichaamsvet (-1,3% versus 0%), matig-tot-intensieve fysieke activiteit (+224 versus +115 min/week), energiedichtheid van de voeding (-0,3 versus 0 kcal/g), serumleptine (-12,3 versus -4,0 ng/dl), en opgeregulering van tumorgenen betrokken bij PI3K-signalering en celcyclus/apoptose (CC-ARG). Expressie van cytolytische CD56^dimNK-cellen was positief geassocieerd met gewichtsverlies. CC-ARG-expressie nam toe met toename van de fysieke activiteit. In de WLI-arm nam TNFα en expressie van IL-1β, CX3CL1, en CXCL1 toe.Tumor Ki67 verschilde niet tussen de armen. De interventie was feasible, met 80% accrual, geen uitvallers, geen adverse effects, en excellente adherentie.

De onderzoekers concluderen dat korte-termijn prechirurgische lichaamsgewicht-gerichte interventie in patiënten met vroeg-stadium mammacarcinoom feasible was. De uiteenlopende effecten op de tumorbiologie suggereren een onduidelijk profijt van prechirurgische beperking van de energie-inname en een mogelijk profijt van toename van de fysieke activiteit.

1.Demark-Wahnefried W, Rogers LQ, Gibson JT et al. Randomized trial of weight loss in primary breast cancer: impact on body composition, circulating biomarkers, and tumor characteristics. Int J Cancer 2019; epub ahead of print

Summary: A randomized study at the University of Alabama (Birmingham) found that in breast cancer patients a short-term presurgery weight loss intervention was feasible. Mixed effects on tumor biology suggested unclear benefit of presurgical caloric restriction but possible benefit of physical activity.