Dexamethason wordt vanwege de sterke antileukemische werking en uitstekende penetratie in het CNS veel gebruikt in de behandeling van pediatrisch ALL. Dexamethason kan echter ernstige bijwerkingen hebben. Er zijn aanwijzingen dat de neuropsychologische bijwerkingen te wijten zijn aan cortisoldepletie van de cerebrale mineralocorticoïde receptoren. Lidewij Warris (Erasmus MC) en collega’s hebben onderzocht of inclusie van een fysiologische dosering hydrocortison in de dexamethasonbehandeling van kinderen met ALL de bijwerkingen kan tegengaan. De uitkomsten van de studie zijn online gepubliceerd in het Journal of Clinical Oncology.¹

Deelnemers aan de studie waren vijftig patiënten (leeftijd drie tot zeventien jaar) van vijf Nederlandse centra. Ze werden behandeld volgens het ALL-10 of ALL-11 protocol. Tijdens de onderhoudsbehandeling kregen ze in een crossover design op vijf achtereenvolgende dagen van een 21-daagse cyclus dexamethason plus hydrocortison (n=25) of dexamethason plus placebo (n=25), gevolgd door de andere van beide behandelingen tijdens een volgende cyclus. Het primaire eindpunt van de studie was de beantwoording door de ouders van de Sterke Kanten en Moeilijkheden vragenlijst die betrekking heeft op psychosociale problemen. In zestien patiënten die klinisch-relevante psychosociale bijwerkinge ontwikkelden was toevoeging van hydrocortison geassocieerd met significante verlaging van de scores voor verscheidene domeinen van de vragenlijst. In negen patiënten met klinisch-relevante slaapproblemen was toevoeging van hydrocortison geassocieerd met significante verbetering van de slaap. Hydrocortison had geen effect op metabole parameters.

De onderzoekers concluderen dat toevoeging van een fysiologische dosering hydrocortison aan de dexamethasonbehandeling kan resulteren in vermindering van het optreden van neuropsychologische bijwerkingen en slaapproblemen.

1.Warris LT, van den Heuvel-Eibrink MM, Aarsen FK et al. Hydrocortisone as an intervention for dexamethasone-induced adverse effects in pediatric patients with acute lymphoblastic leukemia: results of a double-blind, randomized, controlled trial. J Clin Oncol 2016; epub ahead of print