Er zijn aanwijzingen voor werkzaamheid van hyperbarische zuurstoftherapie (HBOT) voor late lokale toxische effecten na adjuvante bestraling voor mammacarcinoom, maar er is geen sterke evidentie voor deze werkzaamheid. Een gerandomiseerde studie in het prospectieve UMBRELLA cohort heeft de effectiviteit van HBOT geïnventariseerd. Prof. Helena Verkooijen (UMC Utrecht) en collega’s publiceren de studie in JAMA Oncology.¹

De studie includeerde 189 patiënten die tenminste twaalf maanden na de bestraling matige of ernstige pijn in borst, borstwand, of schouder in combinatie met milde, matige, of ernstig oedeem, fibrose, of beweeglijkheidsbeperking rapporteerden. De patiënten werden 2:1 gerandomiseerd naar aanbieding van 30 tot 40 HBOT-sessies over zes tot acht achtereenvolgende weken (interventiegroep; n=125) of geen aanbieding van HBOT (controlegroep; n=61). Primair eindpunt was pijn zes maanden na de randomisatie (EORTC QLQ-BR23 vragenlijst).

Onder de 125 patiënten die HBOT aangeboden kregen gingen 31 (25%) op het aanbod in en voltooiden de behandeling. De belangrijkste reden om het aanbod af te slaan was de hoge intensiteit van de behandeling. In de ITT-populatie werd matige of ernstige pijn na zes maanden gezien in 50% van de patiënten in de interventiegroep versus 62% van de patiënten in de controlegroep (OR 0,63; p=0,18) maar was matige of ernstige fibrose wel significant minder frequent in de interventiegroep dan in de controlegroep (33% versus 51%; OR 0,36; p=0,02). Onder de patiënten die HBOT geaccepteerd en voltooid hadden was matige of ernstige pijn wel significant minder frequent dan onder de controlepatiënten die naar verwachting HBOT zouden hebben voltooid als ze die aangeboden zouden hebben gekregen (32% versus 75%; aOR 0,34; p=0,01). Er waren geen significante verschillen tussen de groepen voor oedeem, beweeglijkheidsbeperking, en kwaliteit van leven.

De onderzoekers concluderen dat aanbieden van HBOT niet resulteerde in significante vermindering van de pijn maar wel van fibrose. Voltooien van HBOT was geassocieerd met significante vermindering van de pijn, maar HBOT werd door slechts één op de vier patiënten met klachten verkozen.

1.Mink van der Molen DR, Batenburg MCT, Maarse W et al. Hyperbaric oxygen therapy and late local toxic effects in patients with irradiated breast cancer. A randomized clinical trial. JAMA Oncology 2024; epub ahead of print

Summary: A cohort-based randomized clinical trial in The Netherlands found that 1 in 4 patients with late local toxic effects after adjuvant radiotherapy for breast cancer accepted hyperbaric oxygen therapy when offered. In the intention-to-treat analysis, pain was not significantly reduced when offered HBOT but fibrosis was. Among women who completed HBOT, pain and fibrosis were significantly reduced.