Gerandomiseerde studies van screening op maligniteiten gebruiken gewoonlijk ziektespecifieke mortaliteit als primair eindpunt. De incidentie van stadium III- of IV ziekte is een potentieel alternatief eindpunt, met als voordeel versnelde voltooiing van de studies. Een systematisch overzicht en meta-analyse van gepubliceerde screeningstudies heeft bruikbaarheid van incidentie van stadium III- of IV-ziekte vergeleken met die van ziektespecifieke mortaliteit. Dr. Hilary Robbins (IARC, Lyon) en collega’s publiceren de analyse in JAMA.¹

In de literatuur identificeerden de onderzoekers 41 voor het onderwerp relevante gerandomiseerde klinische studies uitgevoerd in Azië, Europa, en Noord-Amerika, en gepubliceerd voor 20 februari 2024. De studies onderzochten het profijt van screening op colorectaalcarcinoom (n=11), longcarcinoom (n=12), mammacarcinoom (n=6), prostaatcarcinoom (n=4), en andere typen maligniteiten (n=4). De correlatie tussen reductie van ziektespecifieke mortaliteit en incidentie van stadium III-IV ziekte liep uiteen voor de verschillende typen maligniteiten. De correlatie was het hoogst voor studies die screenden op ovariumcarcinoom (Pearson p=0,99) en longcarcinoom (0,92), matig voor mammacarcinoom (0,70), en zwak voor colorectaalcarcinoom (0,39) en prostaatcarcinoom (-0,69).

De onderzoekers concluderen dat in gerandomiseerde studies van screening op maligniteiten de incidentie van laat-stadium ziekte een geschikt alternatief voor ziektespecifieke mortaliteit kan zijn in sommige typen maligniteiten, maar niet in andere typen.

1.Feng X, Zahed H, Onwuka J et al. Cancer stage compared with mortality as end points in randomized clinical trials of cancer screening. A systematic review and meta-analysis. JAMA 2024.5814

Summary: Systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials of cancer screening found that incidence of late-stage cancer may be a suitable alternative end point to cancer-specific mortality for some cancer types, but is not suitable for some other types.