De werkzaamheid-kinetiek van immuuntherapie voor maligniteiten verschilt van die van conventionele behandelingen, in de zin dat immuuntherapie vertraagd klinisch effect en lange-termijn gunstige uitkomsten kan hebben. Dit kan resulteren in langere duur van studie van immuuntherapie, zodat er behoefte is aan betrouwbare surrogaat-eindpunten voor overall survival. Een systematisch overzicht en meta-analyse van fase 3-studies heeft verschillende surrogaat-eindpunten geëvalueerd. Dr. Bin Zhao (Fujian Medische Universiteit, Quanzhou, China) en collega’s publiceren de analyse in eClinicalMedicine.¹


In de literatuur tot en met 18 oktober 2022 zochten de onderzoekers gerandomiseerde fase 3-studies van werkzaamheid van immuuntherapie voor gevorderde solide maligniteiten in volwassen patiënten (en geen immuuntherapie in de controle-arm). De studies hadden overall survival als (co)primair eindpunt, en rapporteerden ook tenminste één intermediair klinisch eindpunt waaronder objective response rate (ORR), disease control rate (DCR), progressievrije overleving (PFS), en één-jaars overall survival percentage. Het vooraf-gespecificeerde criterium voor een geschikt surrogaat voor OS was determinatiecoëfficient (R²) tenminste 0,7.

De analyse includeerde 52.342 patiënten met vijftien typen tumoren die deelnamen aan 77 fase 3-studies. De figuur laat zien dat ORR (R² = 0,11; 95%-bti 0,00-0,24), DCR (0,01; 0,00-0,01), en PFS (0,40; 0,23-0,56) slechts zwak geassocieerd waren met OS, terwijl één-jaars OS-percentage (0,74; 0,64-0,83) een sterk associatie met OS liet zien. Deze associaties bleven relatief consistent in vooraf-gedefinieerde subgroepen onderscheiden op basis van tumortype, maskeringmethode, lijn van behandeling, target van de behandeling, behandelstrategie, en duur van follow-up. Er waren geen significante heterogeniteiten en er werd geen publicatiebias gezien.

De onderzoekers concluderen dat één-jaars OS-percentage het enige geïdentificeerde surrogaat eindpunt voor OS was in studies van immuuntherapie voor gevorderde solide maligniteiten.


1.Zhang Z, Pan Q, Lu M, Zhao B. Intermediate end points as surrogates for outcomes in cancer immunotherapy: a systematic review and meta-analysis of phase 3 trials. eClinMed 2023.102156

Summary: Systematic review and meta-analysis of 52,342 patients with 15 types of tumors from 77 phase 3 immunotherapy studies for advanced solid cancers treated with immunotherapy found that objective response rate, disease control rate, and progression-free survival were only weakly associated with overall survival, while there was a strong correlation between 1-year survival rate and overall surival.