Behandeling met immuuncheckpointremmers (ICPi) heeft in recente jaren geleid tot sterke verbetering van de overleving van patiënten met gevorderd melanoom. Anti-CTLA-4 en anti-PD1 antilichamen zijn toegelaten voor de behandeling op basis van uitkomsten van grote fase 3-studies. In deze studies is immuungerelateerde neurologische toxiciteit gezien in minder dan 1% van de patiënten die werden behandeld met ipilimumab, nivolumab en pembrolizumab. Dr. James Larkin (The Royal Marsden Hospital, Londen) en collega’s hebben een inventarisatie uitgevoerd van neurotoxiciteit van deze behandelingen in het Royal Marsden Hospital en in gepubliceerde studies. Ze publiceren de inventarisatie online in Annals of Oncology.¹


De onderzoekers includeerden 352 patiënten met in totaal 413 immuuntherapiebehandelingen tussen september 2010 en december 2015. De mediane follow-up was 26,7 maanden. Er waren tien gevallen van neurotoxiciteit, in 2,8% van de patiënten, uiteenlopend van graad 1 tot graad 4. Bij behandeling met de combinatie van ipilimumab plus nivolumab werd neurotoxiciteit gezien in 14% van de patiënten. Vijf patiënten begonnen behandeling met corticosteroïden; in drie van deze vijf patiënten werd respons gezien. In zes patiënten was ten tijde van de nu gepubliceerde inventarisatie volledig herstel gezien. In zeven van de tien patiënten werd gunstige radiologische respons gezien.

De onderzoekers concluderen dat neurologische toxiciteit niet ongewoon is bij ICPi-behandeling voor melanoom, en meer frequent kan zijn in patiënten die worden behandeld met een combinatie van ipilimumab en nivolumab. Er zijn uiteenlopende patronen van presentatie en respons op behandeling.

1.Spain L,, Walls G, Julve M et al. Neurotoxicity from immune-checkpoint inhibition in the treatment of melanoma: a single centre experience and review of the literature. Ann Oncol 2016; epub ahead of print