Dr. Nicola de’Angelis (Hôpital Universitaire Henri Mondor, Parijs) en collega’s hebben een meta-analyse uitgevoerd van gerandomiseerde studies die laparoscopische (LRR) en open (ORR) rectale resectie voor rectumcarcinoom vergeleken. De onderzoekers publiceren de meta-analyse online in JAMA Surgery.¹ In de literatuur van januari 1995 tot juli 2016 vonden de onderzoekers veertien voor het onderwerp relevante publicaties van veertien RCTs met tezamen 4034 patiënten. De LRR-groep bestond uit 2265 patiënten met een gemiddelde leeftijd van 63,3 jaar (SD 4,6 jaar) onder wie 56,2% mannen; conversie van LRR naar ORR was vereist in 13,1%. De ORR-groep bestond uit 1769 patiënten met een gemiddelde leeftijd van 62,5 jaar (SD 3,9 jaar) onder wie 58,4% mannen.



Negen studies (n=2989) rapporteerden uitkomsten voor circumferentiële resectiemarge (CRM; positief bij 1 mm of minder) met positieve CRM in 135 van 1679 LRR-patiënten (7,9%) versus 79 van 1292 ORR-patiënten (10,4%) overeenkomend met een relatief risico van 1,17 (p=0,26) zonder heterogeniteit (I²=0%). Vijf studies (n=2352) rapporteerden uitkomsten voor de kwaliteit van de mesorectale excisie. Nietcomplete MRE werd gezien in 13,2% van 1354 LRR-patiënten en 10,4% van 998 ORR-patiënten, overeenkomend met een relatief risico van 1,31 (p=0,02) zonder heterogeniteit (I²=0%). Vergelijkbare uitkomsten werden gezien in een subgroepanalyse van alleen de vier grootste multicentrische studies.

De meta-analyse liet geen verschillen tussen LRR en ORR zien voor positieve distale resectiemarge, voor afstand tot distale of radiale marge, en voor gemiddeld aantal geoogste lymfeklieren. Het risico van bias was laag in tien studies, hoog in drie, en onduidelijk in één. De overall kwaliteit van evidentie werd door de onderzoekers beoordeeld als hoog.

De’Angelis en coauteurs concluderen dat de meta-analyse vragen oproept over de oncologische veiligheid van laparoscopische resectie voor rectumcarcinoom. DFS- en OS-uitkomsten van de lopende RCTs zullen deze vragen wellicht beantwoorden.

1.Martínez-Pérez A, Carra MC, Brunetti F et al, Pathologic outcomes of laparoscopic vs open mesorectal excision for rectal cancer. A systematic review and meta-analysis. JAMA Surg 2017; epub ahead of print