De FDA kan geneesmiddelen goedkeuren op basis van surrogaat-eindpunten die redelijkerwijs voorspellen dat deze middelen klinisch profijt zullen opleveren, hetzij in termen van overall survival (OS) of in termen van patient-reported outcomes (PROs). Een analyse van nieuwe door de FDA goedgekeurde oncologie-middelen tussen begin 2011 en eind 2017 heeft onderzocht voor hoeveel van deze middelen surrogaat-eindpunten of PRO-eindpunten een rol hebben gespeeld, en in hoeverre postapproval studies het klinisch profijt van de middelen hebben bevestigd. Dr. Marjorie Zettler (Cardinal Health, Dublin OH) en collega’s publiceren de analyse online in JAMA Oncology.¹

Tussen begin 2001 en eind 2017 keurde de FDA 65 middelen goed voor 71 oncologie-indicaties. Voro 15 van de 71 (21%) werd de goedkeuring gesteund door OS-winst (gemiddelde OS-winst 1,7 maanden). Voor 54 van 71 indicaties (76%) berustte de goedkeuring op een surrogaat-eindpunt. Mediaan 4,1 jaar na de goedkeuring hadden postapproval studies alsnog OS-winst aangetoond voor acht additionele middelen, waarmee het totale aantal indicaties waarvoor OS-winst bewezen was uitkwam op 23 van de 71 indicaties (32%); er was geen OS-verbetering bewezen voor 13 van de 71 indicaties (18%); voor 35 van de 71 indicaties (49%) bleef het effect van de middelen op OS onbekend.

In pivotal studies van 50 van 71 indicaties (70%) werden PROs geëvalueerd. Voor veertien middelen werd verbetering van tenminste één PRO aangetoond. Slechts één van deze veertien (ruxolitinib) kreeg op het moment van goedkeuring een PRO-labelling claim. Na de goedkeuring werd voor nog vier additionele middelen een PRO-benefit aangetoond. Een statistisch significante verbetering in PROs werd aangetoond voor 18 van 71 (25%) initiële indicaties.

De onderzoekers concluderen dat het gebruik van surrogaat-eindpunten voor goedkeuring in recente jaren is toegenomen (76% versus 67% in 2008 tot en met 2012), en dat voor nieuwe oncologiemiddelen-indicaties gebaseerd op OS de OS-winst marginaal was. In slechts een kwart van de indicaties werd een statistisch significant PRO-profijt aangetoond. Meer dan de helft van de indicaties leverde noch bewezen OS-winst noch bewezen PRO-winst.

1.Zettler M, Basch E, Nabhan C. Surrogate end points and patient-reported outcomes for novel oncology drugs approved between 2011 and 2017. JAMA Oncol 2019; epub ahead of print

Summary: An analysis of oncology drugs approved by the FDA between 2011 through 2017 found that among drugs for 71 indications 65% had no known OS or PRO benefit at approval, and that after postapproval studies drugs for 32 indications (45%) still had no known OS or PRO benefit.