Overall survival (OS) is de optimale marker van effectiviteit van behandelingen. Omdat het lang kan duren voor dit eindpunt bereikt wordt is er behoefte aan surrogaat-eindpunten. Progressievrije overleving (PFS) wordt veel gebruikt als surrogaat-eindpunt voor OS. Een meta-analyse van fase-3 gerandomiseerde studies van solide maligniteiten heeft de waarde van tijd tot verslechtering (TTD) van patiënt-gerapporteerde kwaliteit van leven (QOL) of van fysiek functioneren (PF) als surrogaat-eindpunt voor OS geëvalueerd. Dr. Adel Shahnam (Peter McCallum Cancer Centre, Melbourne) en collega’s publiceren de meta-analyse in het Journal of the National Cancer Institute.¹

In de literatuur tussen begin 2010 en eind juni 2022 vonden de onderzoekers 138 fase 3-studies van solide maligniteiten die OS, PFS en TTD van QOL of PF rapporteerden. Onder deze studies waren er 47 die immuuncheckpointremmers (ICIs) evalueerden en 91 die non-ICI middelen evalueerden. TTD QOL (137 studies) en TTD PF (75 studies) hadden vergelijkbare performance als PFS voor het voorspellen van OS (R² 0,18 versus 0,19 respectievelijk 0,10 versus 0,09). In ICI-studies had TTD PF vergeleken met PFS hogere associatie met OS (R² 0,38 versus 0,19) en waren TTD PF en PFS niet gecorreleerd met elkaar (R²=0). De combinatie van TTD PF en PFS resulteerde in betere voorspelling van OS (R²=0,57).

De onderzoekers concluderen dat TTD PF een belangrijk surrogaat eindpunt voor OS kan zijn, met name in ICI-studies.

1.Shahnam A, Nindra U, Desai J et al. Time to deterioration of patient-reported outcomes as a surrogate of overall survival: meta-analysis. J Natl Cancer Inst 2023; epub ahead of print

Summary: Meta-analysis of 138 phase 3 randomized trials evaluated time to deterioration (TTD) of quality of life (QOL) or physical function (PF) as surrogate of OS. TTD QOL and TTD PF performed similarly to progression-free survival as surrogates of OS.