Intensiteitsgemoduleerde radiotherapie (IMRT) wordt gewoonlijk gebruikt voor prostaatcarcinoom omdat het escalatie van de dosering naar de tumor mogelijk maakt bij verlaging van de stralingsblootstelling van omliggend normaal weefsel zoals de blaas en het rectum. Deze verlaging kan, in vergelijking met driedimensionale conformele radiotherapie, ten koste gaan van verhoogde blootstelling aan verstrooide straling van verder verwijderde weefsels zoals het rode beenmerg. Simulatiestudies suggereren dat deze blootstelling geassocieerd kan zijn met verdubbeling van het risico van tweede primaire maligniteiten. Dr. Neige Journy (National Cancer Institute, Bethesda MD) en collega’s hebben nu een directe vergelijking gemaakt van de risico’s van leukemie en myelodysplasie en tweede solide maligniteiten na IMRT versus 3D-CRT in een groot cohort van patiënten met prostaatcarcinoom. Ze publiceren de uitkomsten van de studie online in JAMA Oncology.¹

In de SEER-database vonden de onderzoekers gegevens van 39.028 mannen in de leeftijd van 66 tot 85 jaar die tussen 2002 en 2010 IMRT of 3D-CRT, maar geen chemotherapie, kregen voor niet-metastatisch prostaatcarcinoom, en tenminste twee jaar na begin van de RT nog in leven waren. De mediane follow-up was 5,2 jaar (range 2,0 tot 10,0 jaar). Van deze mannen ontwikkelden 2901 een tweede maligniteit: 1609 (6,1%) in de IMRT-groep en 1210 (10,9%) in de 3D-CRT groep. De figuur laat zien dat er geen verschillen waren tussen beide groepen in het risico van leukemie of myelodysplasie. De risico’s van coloncarcinoom (RR 0,59) en rectumcarcinoom (RR 0,58) waren significant lager na IMRT. De risico’s van andere solide maligniteiten en lymfomen waren niet verschillend tussen beide groepen.

De onderzoekers concluderen dat in dit grote cohort van prostaatcarcinoompatiënten IMRT versus 3D-CRT niet geassocieerd was met verhoogd risico van leukemie of myelodysplasie, en wel met verlaagd risico van colon- en rectumcarcinoom hetgeen consistent is met de lagere stralingsblootstelling van deze organen. De follow-up van de studie was lang genoeg voor het beoordelen van vroege incidentie van leukemie en myelodysplasie, maar niet voor het zorgvuldig beoordelen van het risico van solide maligniteiten, die gewoonlijk pas vijf tot tien jaar na blootstelling aan straling worden gezien.

1.Journy NMY, Morton LM, Kleinerman RA et al. Second primary cancers after intensity-modulated vs 3-dimensional conformal radiation therapy for prostate cancer. JAMA Oncology 2016; epub ahead of print