Cancer related fatigue (CRF) is een van de meest prevalente adverse events die door de patiënten tijdens en na de behandeling worden ervaren. De vier meest-aanbevolen behandelingen voor CRF zijn fysieke-inspanningsinterventie, psychologische interventie, een combinatie van fysieke inspanning en psychologische interventie, en medicamenteuze interventie. Dr. Karen Mustian (University of Rochester NY) en collega’s hebben een meta-analyse uitgevoerd van de relatieve werkzaamheid van deze vier behandelingen. Ze publiceren de meta-analyse online in JAMA Oncology.¹

In de literatuur tot en met 31 mei 2016 vonden de onderzoekers 113 voor het onderwerp relevante gerandomiseerde studies, met tezamen 11.525 deelnemers; 78% vrouw; gemiddelde leeftijd 54 jaar (range 35 tot en met 72 jaar). De studies waren van goede kwaliteit, zonder aanwijzingen voor publicatiebias. De studies rapporteerden ernst van CRF als uitkomst na een of meer van de vier interventies. De figuur laat zien dat fysieke inspanning (gewogen effect size (WES) 0,30; p<0,001), psychologische interventie (WES 0,27; p<0,001), en fysieke inspanning gecombineerd met psychologische interventie (WES 0,26; p<0,001) alle drie geassocieerd waren met betere CRF gedurende en na primaire behandeling. Dit was niet het geval voor medicamenteuze interventie (WES 0,09; p=0,05), zo concluderen de onderzoekers. De analyse wees ook uit dat de werkzaamheid van de interventies geassocieerd was met stadium van de ziekte, baseline status van de behandeling, en verschillende measures van de vermoeidheid, en dat specifieke interventies kunnen verschillen in hun werkzaamheid op verschillende tijdstippen van de behandeling van de maligniteit.

De onderzoekers concluderen dat fysieke inspanning en psychologische interventies effectief zijn voor het verminderen van CRF tijdens en na de behandeling; deze interventies zijn significant beter dan beschikbare medicamenteuze opties.

• 1.Mustian KM, Alfano CM, Heckler C et al. Comparison of pharmaceutical, psychological, and exrecise treatments for cancer-related fatigue. A meta-analysis. JAMA Oncol 2017; epub ahead of print